Wist je dat je stressniveau daalt als je in de natuur bent? Juist met dit koude, druilerige weer, zijn we geneigd binnen te blijven. En het is natuurlijk ook reuze gezellig, met een kopje chocola op de bank, terwijl de verwarming brandt. Maar heb je last van stress, dan kan buitenlucht je ook goed doen.

Het liefst in de natuur, maar als je dat niet in de buurt hebt, en je hebt geen tijd om een halve dag of meer uit te trekken voor een lange wandeling door de weilanden of de bossen, dan kan het ook al heel heilzaam zijn om even een ommetje te maken door de buurt. Gewoon even frisse lucht opsnuiven, en even uit de tredmolen stappen. Ook als het regent.

Je kunt er een mindfulnessoefening van maken, door je bewust te worden van je gedachten over het naar buiten gaan in de regen, door de regen op je huid te voelen, door eens heel langzaam te lopen, terwijl je je bewust bent van elke beweging. En door zo nieuwsgierig mogelijk te ervaren wat dit alles met je doet. Alsof je nog nooit regen gevoeld hebt, alsof je nog nooit gelopen hebt. Je kunt de oefening zo lang of zo kort maken als je zelf wilt. Want een oefening van 5 minuten kan net zo waardevol zijn als een half uur mediteren!

Eenmaal weer binnen zijn daar je droge kleren, en kun je alsnog (mindful) je warme kopje chocolademelk drinken.

Wat gebeurt er als je speelt? Dan ben je (meestal!) niet meer bezig met of je het wel goed doet. Dan is het normatieve denken even naar de achtergrond verdwenen, en ben je alleen nog maar bezig met je spel. En dat ontspant. Andersom lukt spelen vaak het best als je 'hoe het hoort' los kunt laten.

In tijden van drukte kan het heel prettig zijn om eens uit dat 'moeten' te stappen, en te genieten van het moment. Spelen en creatief bezig zijn kunnen je daarbij helpen. Of eens even gek doen. Vind je dat lastig? Kijk dan eens naar spelende kinderen. Wat doen zij? Hoe associëren of fantaseren ze?
Een andere ingang kan een fysieke actie zijn. Ga tikkertje te spelen, of Twister. Of  gewoon een aantal keer op en neer springen, of stoeien. Het haalt je uit je hoofd en brengt je weer in contact met je lijf. Wedden dat je daarna een zucht van verlichting slaakt?

Het klinkt als een open deur: wees lief voor jezelf. Maar wat gebeurt er meestal in tijden van stress met je prioriteiten? De meeste mensen schrappen het eerst de leuke dingen, en dan pas de dingen die moeten. Ergens heel logisch, maar als de drukte langer duurt dan, laten we zeggen, 2 dagen, bestaat de kans dat je de leuke dingen ongemerkt laat verdwijnen uit je dagelijkse routine. En zeg nou zelf, waar krijg je de meeste energie van? Van de leuke dingen, of van de 'moetjes'?

Dus: wat gaat je de decembermaand door helpen? Regelmatig leuke/ontspannende dingen inplannen. Dat hoeven helemaal geen grote dingen te zijn. Zo'n klein ding is voor mij bijvoorbeeld: 's ochtends ongestoord douchen, aankleden en optutten. Als dagelijkse routine dus, dus niet uitgebreid in bad of uren voor de spiegel. Maar wel even een klein half uur zonder kinderen die in en uit de badkamer lopen en mijn aandacht trekken. Dat moment 'bewaak' ik heel bewust. Want de neiging is groot om te zeggen: "ach, zet die kleine maar even bij mij in de badkamer" als mijn man de oudste gaat aankleden. Om het af te bakenen, zorg ik dat ik alles wat ik nodig heb, in de badkamer heb zodra ik de deur achter me dichttrek. En zodra ik de badkamer uit kom, ben ik weer beschikbaar. Met mijn volle aandacht. Dat is voor zowel mij als de andere gezinsleden een makkelijk te herkennen grens.

Hoe is dat voor jou? Welke dingen kun jij inbouwen in je dagelijkse routine, die goed zijn voor jou? Misschien kunnen de volgende vragen je hierbij helpen:

- Wat ontzeg ik mezelf in tijden van drukte?
- Waar word ik blij/ontspannen/vrolijk van?
- Welke gedachten zijn er als ik 'uit de bocht' dreig te vliegen?
- Welke dagelijkse routines geven mij wat tijd voor mezelf?
- Welk (klein) element kan ik toevoegen aan mijn dag om goed voor mezelf te zorgen/mezelf iets te gunnen?

Dit is een tip die ik ooit van een leidinggevende kreeg. Als je het druk hebt, denk dan aan salami. Een hele worst salami eet je nooit in één keer op. Je zult hem in plakjes moeten snijden, anders krijg je hem niet weg. En zelfs dan kun je maar één plakje per keer op, en maar een paar achter elkaar. Zo werkt het ook met een volle agenda: je kunt maar een beperkt aantal dingen per dag doen. Als je alles tegelijk wilt doen en je je nu al druk maakt over morgen (of het eind van de week, of het eind van de maand...), verkleint je overzicht en groeit je stress. Dat werkt contraproductief. Kortom: geef aandacht aan de taak of het dagdeel waar je nu in zit. Maak de plakjes salami zo dun mogelijk.

Plan wel regelmatig een moment waarop je even uitzoomt en een grove planning maakt (zie vorige tip), zodat je prioriteiten nog kloppen met je behoeften. Voor het totale overzicht kun je aan het eind van de dag een planning voor de volgende dag maken. Of, als je de neiging hebt om 's nachts je to do lijstje af te gaan, maak hem aan het begin van de dag voor de dag zelf.

Eet smakelijk!

De vorige keer heb je kunnen oefenen met het onderzoeken wat voor jou écht belangrijk is tijdens de drukke decembermaand. Dat op zich kan al verhelderend werken. Maar hoe zorg je er nu voor dat je je niet laat meeslepen door de stemmetjes in je hoofd die je willen laten geloven dat je tóch beter dat kunt doen wat je je had voorgenomen nu eens te laten?

Want dan blijft er natuurlijk niets meer te zeuren over, en dan is het nog stééds niet goed.

Kortom: je wilt een gezonde focus behouden. Dan kan het volgende model (van Eisenhower) je helpen. Als je tijdens de vorige oefening iets hebt opgeschreven over wat je nodig hebt om te handelen naar je wensen, dan kun je dit lijstje er eens bij pakken. Pak daarnaast een leeg vel papier, en leg dat met de lange zijde horizontaal voor je neer. In het midden bovenaan zet je: "Is het belangrijk voor mij?" Verticaal aan de linkerkant komt: "is het urgent?" (oftewel: moet het NU?) Deze twee vragen kun je ook omdraaien, dat maakt voor de uitkomst niets uit. Teken een zo groot mogelijke rechthoek op het vel. Verdeel deze dan in vieren. Zoals je op de foto hieronder kunt zien heb ik het vak 'Niet urgent' wat groter gemaakt. Waarom, vertel ik straks.

Linksboven komt Ja/Ja te staan, rechtsboven Nee/Ja, Linksonder Ja/Nee en rechtsonder Nee/nee. Nu kun je het kwadrant gaan vullen met de antwoorden die je eerder hebt gegeven. Maak het zo concreet mogelijk. Beschrijf daarbij vooral wat je wél zult doen. Ik heb op het kwadrant op de foto het Nee/Nee vak leeg gelaten, want dat ga je immers niet doen. Het kan echter ook waardevol zijn om juist expliciet te maken wat je dus niet gaat doen dit jaar. Vraag je bij alles wat je op je 'to do' zet af: "draagt dit bij aan mijn behoefte?" "Voor wie doe ik dit?" "Wat gebeurt er als ik het niet doe?" Immers: hoe minder er 'moet', hoe minder druk op de ketel.

Het vak Ja/Ja wil je zo leeg mogelijk laten, want dat zijn de dingen die je NU MOET doen om het nog leuk te houden. NU MOETEN levert over het algemeen stress op als er teveel van is. "Wel belangrijk (voor jou!) maar niet urgent" is een fijn vak: dat kun je namelijk plannen, mits je er op tijd bij bent natuurlijk. (Alles wat je hier niet plant, schuift vanzelf op naar boven, en dan is het niet meer zo fijn!). Als het goed is, komt hier het meeste in te staan, vandaar dat ik het wat groter heb gemaakt.

Het 'Niet belangrijk, wel urgent' is een interessante. Voor wie is het urgent? En hoe komt het dan dat het niet belangrijk is voor jou maar dat het wel urgent wordt? Vanuit de time-management lees je vaak dat je deze taken kunt/moet delegeren. Je kunt er ook voor kiezen om ze kort te doen. Als in: 2 minuten actie op ondernemen. Dat heeft in mijn geval voor deze situatie de voorkeur. Ter illustratie: als in huis het speelgoed overal ligt en ik met een vol dienblad mijn nek bijna breek, is dat een aardige stressfactor. Maar over het algemeen heb ik niet zo'n moeite met 'rommel' op zo'n moment. Wat de rest van de familie daarvan vindt, mogen ze lekker vinden, daar ga ik mijn energie niet aan besteden. Dus ik doe het hoognodige kort, en de rest komt later wel weer. Hetzelfde geldt voor de kinderen: ik vind het leuk als ze er tijdens de feestdagen een beetje verzorgd bij lopen, maar ik wil ook graag voor hen een relaxte dag, dus ik ga niet als een mevrouw Helderder met een washandje en een parfumfles achter ze aan lopen. Als het met weinig inspanning een groot resultaat oplevert: prima. En anders maar niet. Zij en ik weten over 10 jaar echt niet meer precies wat ze aan hadden, maar we herinneren ons hopelijk wel of het gezellig was met Kerst.

De allerbelangrijkste dingen zijn voor mij: genoeg slaap en voldoende tijd inplannen voor meditaties (de hele maand dus). Die twee helpen mij de drukte door. Er zijn vast nog een hoop dingen die me later te binnen zullen schieten en die ik allemaal kan plannen. De vraag is of dat allemaal moet. Met deze concrete acties heb ik hopelijk iets meer regie, en kan ik bovendien improviseren als het niet allemaal gaat zoals ik graag zou willen. Want dat zal onherroepelijk gebeuren. En dat geeft niet.

Wil je jouw aandachtspunten met mij delen? Ik ben nieuwsgierig wat jij doet om goed voor jezelf te zorgen de komende maand.

Dit jaar doe ik het anders. Dit jaar laat ik me niet meer gek maken in december. Dit jaar wil ik gewoon ontspannen het jaar afsluiten.
Herkenbaar? De komende weken deel ik tips met je die je kunnen helpen om deze maand wat relaxter door te komen. Nee, je zult vast niet elke dag fluitend door gaan en je nergens meer druk om maken. Maar misschien helpt het om de boel iets meer in perspectief te zien zodat je na het kerstdiner niet alleen moe bent, maar ook best tevreden met jezelf.

De eerste tip ga ik je nu vast geven: begin vandaag met oefenen, en wacht niet tot het 24 december is. Als je gaat sporten ben je immers ook niet gelijk de volgende dag topfit. Zoiets kost tijd en moeite, maar het loont. Doe een zitmeditatie, yoga, maak tijd voor een drietal ademruimtes per dag... Welke oefening je kiest maakt niet uit, als je hem maar doet.

Welke oefening helpt jou om in contact te blijven met hoe het is gesteld met je?